DİREKTÖR ALİ BEY'İN HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ, ESERLERİ
İstanbul’da 1844 senesinde doğdu. Babası Halep ve Şam kethüdalıklarında bulunmuş Yusuf Cemil Efendidir. İlk öğrenimini özel hocalardan ders alarak yaptı. Küçük yaşta Fransızca öğrendi. On dört yaşında Babıali Tercüme Odasına memur girdi ve on sene kadar çalıştı. Sonra Sıhhiye Meclisi Azası, 1873’te ise Karantina Başkatibi oldu. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşından önce Varna’ya mutasarrıf tayin edildi. Savaşın Osmanlı aleyhine dönmesi üzerine, İstanbul’a geldi. Bir süre sonra Düyun-ı Umumiye Müfettişi olarak doğu vilayetleri ve Irak’ta görev yaptı (1885). Irak’tan Hindistan’a giden Ali Bey, kısa süre sonra İstanbul’a döndü. 1890-1893 tarihleri arasında Trabzon’da valilik yaptı. Sonra tekrar Düyun-ı Umumiye'de çalışmaya başladı ve buranın direktörü oldu. Ölünceye kadar aynı görevde kalan Ali Bey, "Direktör" lakabıyla meşhur oldu. 3 Şubat 1899’da İstanbul’da öldü. Anadoluhisarı’ndaki Göksu Mezarlığına defnedildi.

Edebi Kişiliği

  1. Ali Bey, Türk tiyatrosunun kurulmasında büyük gayret ve çaba harcamıştır.
  2. Başta tiyatro olmak üzere mizah ve seyahat edebiyatı alanlarında eser vermiştir.
  3. Tanzimat’tan sonra çıkarılan ilk mizah mecmuası Diyojen’de yayınlanan yazıları, Türk mizah edebiyatının o devirdeki en güzel örnekleri olarak kabul edilir.
  4. Tiyatroları genelde komedi türündedir. Tiyatro dili bakımından Ahmed Vefik Paşanın izindedir. Ondan farklı olarak, özellikle halk konuşmalarına yaklaşmış, günlük konuşmalardan ve Türk dilini renklendiren pek çok klişe ve deyimlerden de faydalanmıştır.
Eserleri:  

Kokana Yatıyor yahut Madam Uykuda (Tek perdelik komedi 1870)
Tosun Ağa (Üç perdelik komedi, 1870)
Ayyar Hamza (1871)
Müsafir-i İstiskal (Tek perdelik komedi, 1871)
Geveze Berber (İki perdelik komedi, 1873)
Gavo Minar ve Şürekası (Üç perdelik komedi (1889)
Evlenmek İster Bir Adam (Tercüme roman 1897)
Lehcet-ül-Hakayık (Mizah sözlüğü, 1897)
Seyahat Jurnali (Hindistan gezisine ait notlar, 1897)
Seyyareler (Mizahi hikaye 1897).