DİVAN NESRİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Bilindiği üzere Divan edebiyatı temelde şiir türünde gelişmiş bir edebiyat devridir. Ancak bu demek değildir ki Divan edebiyatında sadece şiir türüne örnekler verilmiştir. Şiirle birlikte birçok sanatçı düzyazı alanında da önemli eserler vermişlerdir. Fakat bu eserler divan şiirinin gölgesinde kalmışlardır.
Divan nesrinin temel özelliklerini şöyle özetleyebiliriz:
Sade Nesir:
Halka yönelik eserlerde görülen sade nesir, kolay anlaşılır olmayı esas almıştır. Din tasavvuf, tarih ve ahlak kitaplarında sade nesir kullanılmıştır. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si, mercimek Ahmed'in kabusnames'si, Kul Mesut'un Kelile ve Dimne çevirisi ile Katip Çelebi'nin bazı eserleri sade nesir örnekleridir.
Orta Nesir:
Sade ve süslü nesirin özelliklerini bir arada taşıyan nesir türüdür. Tarih kitaplarında, tezkirelerde ve vakanüvislerin eserlerinde orta nesre rastlamak mümkündür. Genellikle tarih kitaplarında bu düzyazı türü görülür. Osmanlılar zamanında tarihçilik,”vakanüvis” adı altında yürütülen bir tür memurluktu. Sarayda görevlendirilen vakanüvisler, önemli önemsiz her olayı günü gününe notlar halinde yazarlardı. Bu eserler, olay anlatımına dayalı olduğundan, bilimsel tarih anlayışıyla bağdaşmaz. Divan döneminin başlıca tarihçileri arasında Aşıkpaşazade ,Ali, Ebülgazi Bahadır Han,Naima, Peçevi, Mütercim Asım sayılabilir.
Süslü Nesir: Düşüncenin ikinci plana atıldığı, ustaca söz söylemenin, sanatlı anlatımın ön plana çıktığı bir nesirdir. Süslü nesirde secilere yer verilmiş, şiirsel bir dil kullanılmıştır. Sinan Paşa'nın Tazarruname'si süslü nesrin önemli bir örneğidir. 16. ve 17. yüzyılda Veysi ve Nergisi süslü nesrin temsilcileridir. |