YAZIM KURALLARIDilimize girmiş yabancı sözcükler çoğunlukla Türkçedeki söyleyişe uygun biçimde yazılır. Ancak kimi örneklerde sözcüğün aslındaki yazılış korunmuştur. Bu nedenle yabancı sözcükleri yazarken şu noktalara dikkat etmek gerekir: · Başında ya da sonunda iki ünsüz bulunan batı kökenli sözcüklerde bu ünsüzler arasına ünlü konmaz: blok, film, kreş, lüks, grup, program, sadizm, trafik, teyp, vinç… Ancak iki ünsüzle biten Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerin ünsüzleri arasına bir ünlü getirilir:
· İçinde, yan yana iki ya da daha çok ünsüz bulunan sözcükler de araya ünlü konmadan yazılır: alafranga, daktilograf, gangster, kardiyografi, telgraf… · Türkçe sözcüklerin sonunda g ünsüzü bulunmaz. Buna karşılık, yabancı sözcüklerin sonunda bulunan bu ünsüz korunur: arkeolog, biyolog, katalog. Ayrıca iç sesteki g ünsüzü de korunur: biyografi, diyagram, program, telgraf… Ancak coğrafya, fotoğraf, topoğraf sözcükleri kuraldışı olarak eskiden beri ğ’li biçimde yazılır. · Yabancı sözcüklerde yan yana gelmiş olan ünlüler olduğu gibi korunur: arkeolog, ideal, kuaför, puan, realizm, repertuar, şampuan, trotuar… Ancak, kimi sözcükler geleneksel olarak v ünsüzü eklenmiş biçimde yazılır ve söylenir: konservatuvar, kruvazör, tuvalet, laboratuvar… · Yabancı kökenli yaygın bilimsel terimler çoğunlukla Türkçe söyleyişe göre yazılır: enjeksiyon, kriz, operasyon, gastrit... Ancak kimileri asıllarına göre yazılır: center, checkup, fuel oil, pizza, spaghetti...
YABANCI ÖZEL ADLARIN YAZIMI
Arapça ve Farsça Adların Yazılışı
Arap ve Fars kökenli kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre yazılır: Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Nizamettin, Ömer, Rıza, Saadettin; Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan; Bağdat, Cidde, Erdebil, Halep, İsfahan, İskenderiye, Medine, Mekke, Şam, Şiraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp. Latin Yazı Sistemini Kullanan Dillerdeki Adların Yazılışı 1. Latin yazı sistemini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven, Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molière, Puccini, Rousseau, Shakespeare; Bologna, Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire, Mann, New York, Nice, Rio de Janerio, Vaasa, Wuppertal. Ancak Batı dillerinde kullanılan adların okunuşları ayraç içinde gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) vb. Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm. 2. Batı kökenli kişi ve yer adlarının bir bölümü eskiden beri dilimizde yerleştiği biçimiyle yazılır: Napolyon, Şarlken, Şarl (Demirbaş Şarl); Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selanik, Venedik, Viyana, Zürih; Hollanda, Letonya, Lüksemburg. 3. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles. Yunanca Adların Yazılışı Yunanca adlar yazılırken Yunan harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır: Homeros, Herodotos, Euripides, Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles, Platon, Venizelos, Karamanlis, Papandreu, Onasis. Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras, Eukleides adları dilimizde yaygın olarak Herodot, Sokrat, Aristo, Eflatun, Pisagor, Öklid biçimlerinde yerleşmiştir. Rusça Adların Yazılışı Rusça özel adlarda Rus harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır: Bolşevik, Brejnev, Çaykovski, Çehov, Dostoyevski, Gogol, Gorbaçov, İlminskiy, İlyiç, Katayev, Klyaştornıy, Malov, Mendeleyev, Prokofyev, Puşkin, Şolohov, Tolstoy, Yeltsin; Moskova, Omsk, Orenburg, Petersburg, Volga, Yenisey. Çince ve Japonca Adların Yazılışı 1. Çince adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Honan, Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay, Vuhan. Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları çoklukla tek hecelidir, küçük adlar ise bir veya iki heceden oluşur. Bu adlar büyük harfle başlar; heceler arasına çizgi konur: Sun Yat-sen, Lin Yu-tang. Yalnız Konfüçyüs gibi yaygınlık kazanmış adlar bitişik yazılır. 2. Japon yer ve kişi adları da Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Tokyo, Hiroşima, Nagazaki, Osaka, Hokkaydo, Kyoto; Hirohito, Nobuo Haneda, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao Mori. Türk Devlet ve Topluluklarındaki Özel Adların Yazılışı Türk devlet ve topluluklarındaki özel adlar Türkçede yerleşmiş söyleniş biçimlerine göre yazılır: Azerbaycan, Özbekistan; Taşkent, Semerkant, Bakü, Bişkek; Abdullah Tukay, Abdürrauf Fıtrat, Bahtiyar Vahapzade, Baykonur, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal, Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Muhtar Avazov, Osman Nasır. |