Türkoloji Üzerine Çalışan Bilim İnsanları

Türkoloji (Türk bilimi) ve özellikle de Türk diyalektolojisinin kurucusu olarak W. Radloff’un ismi anılabilir.

Avrupa’da Türklük biliminin başlangıç yıllarında savaş tutsakları büyük bir rol oynamıştır. Bunların başında Niğbolu Savaşında Yıldırım’a esir düşen Johann Schildtberger gelir. 1427’de ülkesine dönen Schildtberger, Almanya’ya dönünce tutsaklık yıllarını anlatan bir seyahatname yazmıştır.

Türk dilinin gramerini sistemli olarak tespit etme yolunda ilk denemeyi genç yaşında Türklere esir düşen ve Tunus’ta Türkler arasında altı yıl kalan Jesuit papazı Pietro Ferraguto yapmıştır. Ferraguto’nun Grammatica Turca adlı eseri 1611 tarihlidir.

1709 Poltova savaşında Ruslara esir düşen İsveçli Philipp Johann von Strahlenberg de Türklük bilimi tarihinde özel bir yer almıştır.

Geçen süre içinde Türkoloji üzerinde çalışan önemli yabancı Türkologlardan bazıları ve ülkeleri şu şekildedir:

Fransa: Quatremére, Pavet de Courteille, Amédée Jaubert, Jean Deny, Louis Bazin.

Macaristan: Ármin Vámbéry, Gábor Bálint, Ignác Kunos, Géza Kuun, Zoltán Gombocz, Gyula Németh, Lajos Ligeti, János Eckmann, Tibor Halasi-Kun, Dénis Sinor, György Hazai, A. Róna-Tas.

İtalya: Alessio Bombaci, Ettore Rossi, Luigi Bonelli.

Avusturya: Josef von Hammer, Andreas Tietze, Herbert Duda.

İngiltere: J.W. Redhouse, G.L.Lewis, Sir Gerard Clauson.

Almanya: Wilhelm Schott, Otto Böhtling, W. Bang-Kaup, Annemare von Gabain, K. Müller, Carl Brockelmann, Karl Foy, Karl Heinrich Menges, Johannes Benzing, Gerhard Doerfer.

Finlandiya: M. Aleksanteri Castren.

Danimarka: Vilhelm Thomsen, H.Paasonen, G.Ramstedt, Räsänen, Pentti Aalto.

Polonya: T.Kowalski, A. Zajackowski, W. Kotwicz, Edward Trjarski, S.Kaluzynski.

Rusya: A.N. Kononov, N.Dimitriyev, P.M. Melioranskiy, A.N. Samoyleviç, N.İ. Aşmarin, N.A. Baskakov, S.E. Malov, N.F. KAtanov, V.İ. Rassadin, S. Klyaştornıy, Ş. Şiraliyev, E.R. Tenişev,

ABD: N.Poppe, Robert Dankoff, James Kelly.

Ülkemizde de Türkolojiye pek çok bilim adamı emek ve gönül vermiştir. Aşağıda özellikle Türk dili alanında geçmişte ve bugün isim yapmış belli başlı Türkologlar sıralanmıştır. Şüphesiz isimler bunlarla sınırlı değildir.

Fuat Köprülü, Ahmet Caferoğlu, Muharrem Ergin, Zeki Velidi Togan, Reşit Rahmeti Arat, Besim Atalay, Abdülkadir İnan, Tahsin Banguoğlu, Hasan Eren, Osman Nedim Tuna, Necmettin Hacıeminoğlu, Şinasi Tekin, Zeynep Korkmaz, Talat Tekin, Mustafa Canpolat, Tuncer Gülensoy, Ahmet B. Ercilasun ve onların yetiştirdikleri onlarca bilim adamı, ki bunların içinde pek çok doçent ve profesör gibi öğretim elemanı bulunmaktadır. Bu isimler Türkolojiye bugün de hizmet etmektedirler.

Prof. Dr. Ahmet MERMER