Kasım Ayı Edebiyat Ajandası
1 KASIM 1787: Goethe Roma’ya, “Dünyanın bu büyük şehrine” ulaştı ve günlüğüne şöyle yazdı: “Babam Roma’ya ait manzaraları sofaya asmıştı. Şimdi aslını görüyorum.”
1871: Şair ve romancı Stephen Crane (Cesaret Madalyası) doğdu. 1928: “Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında 1353 Sayılı Kanun” yürürlüğe girdi. 1952: Mavi dergisi çıkmaya başladı. “Mavi” hareketinin merkezi olan dergi, 1954’ten sonra Son Mavi adıyla yayımlanacaktı. 1958: Yahya Kemal Beyatlı öldü.
2 KASIM 1927: ABD doğumlu şair T.S. Eliot, İngiliz uyrukluğuna kabul edildi. 1950: George Bernard Shaw, 94 yaşında, bir düşme sonucu oluşan komplikosayonlar yüzünden öldü. Son sözleri şu oldu: “Siz bir antika olarak beni yaşatmaya çalışıyorsunuz ama benim işim bitti, artık, öleceğim.” Her biri belli bir sesi temsil eden 42 harfli bir İngiliz alfabesi için mücadelesini vasiyetnamesinde de sürdürüyor, bu amaca yönelik araştırmalar için para bırakıyordu. 1959: Ionesco’nun Gergedan’ının dünya prömiyeri Almanya’nın Düsseldorf kentinde yapıldı.
3 KASIM 1500: Benvenuto Cellini doğdu. 1901: Yazar ve devlet adamı (De Gaulle’ün kültür bakanı) Andre Malraux doğdu. 1975: Yönetmen, şair ve yazar Pier Paolo Passolini öldürüldü.
4 KASIM 1838: Stendhal, Parma Manastırı’na başladı – yedi haftada bitirecekti. 1918: İngiliz şair Wilfred Owen, Ateşkes’ten bir hafta önce Fransa’da savaşta öldü. 25 yaşındaydı – şiirindeki gibi genç: “Sığır gibi ölenlerin nedir ölüm çanları? / Topların canavarca öfkesidir sadece.” (S.Ö.) 1968: Gazeteci Refi’ Cevad Ulunay (kısaca Ulunay) öldü. Mevlana’nın yirminci göbekten torunuydu. 1982: “Şeyhülmuharririn” Burhan Felek öldü. 1984: Ümit Yaşar Oğuzcan öldü. 5 KASIM 1930: İsveçli bir gazeteci, Sinclar Lewis’e telefon ederek kendisinin Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk Amerikalı olduğunu bildirdi. Lewis bunun bir muziplik olduğunu düşündü ve adamın aksanıyla dalga geçmeye başladı.
6 KASIM 1880: 20. yüzyılın büyük romancılarından Robert Musil (Niteliksiz Adam) doğdu. Thomas Mann, ona “Ölümsüzlüğünden sizinki kadar emin olduğum bir başka Alman yazarı yok” diye yazmıştı.
7 KASIM 1958: Aka Gündüz öldü. 1963: Gazeteci Hakkı Süha Gezgin öldü.
8 KASIM 1674: İngiliz şair John Milton (Yitik Cennet) öldü. 1973: Faruk Nafiz Çamlıbel Samsun vapuruyla yaptığı bir deniz yolculuğunda Fethiye açıklarında öldü. 1979: Şair Nevzat Üstün öldü.
9 KASIM 1818: İvan Turgenyev doğdu. 1918: Guillaume Apollinaire, yakalandığı İspanyol gribinden kurtulamayarak otuz sekiz yaşında öldü. 1990: Kerim Korcan öldü. 10 KASIM / DÜNYA ÇOCUK KİTAPLARI HAFTASI 1891: Rimbaud (1854), Marsilya hastanesinde öldü. Birkaç gün önce sağ bacağı dizinden kesilmişti.
11 KASIM 1312: Mevlana’nın oğlu Sultan Veled öldü. Sadece bir tek Türkçe şiiri bilinen babasının tersine, bütün şiirlerini Türkçe yazmıştı. 1821: Dostoyevski doğdu. 1979: Halkbilimci İhsan Hınçer öldü. 1986: “Sürgünde Türk yazarı” Fahri Erdinç öldü.
12 KASIM 1915: Roland Barthes, Cherbourg’da doğdu. (Bu sırada Cherbourg Şemsiyeleri henüz çekilmemişti ama bunun Barthes’la bir ilgisi yok.) 1943: Öykücü Sadri Ertem öldü. 1996: Şair Nahit Ulvi Akgün öldü.
13 KASIM 1850: Robert Louis Stevenson (Define Adası) doğdu. 14 KASIM 1950: Orhan Veli Kanık öldü. 1971: Sanat tarihçisi Celal Esat Arseven öldü.
15 KASIM 1903: Ercümend Behzad Lâv İstanbul, Şehzadebaşı’nda doğdu. 1980: Halkbilim araştırmacısı Sedat Veyis Örnek öldü.
16 KASIM 1935: Celal Sahir Erozan öldü.
17 KASIM 1717: Jean Le Rond d’Alembert Paris’te doğdu. 1982: Suat Taşer öldü.
18 KASIM 1865: Mark Twain’in ilk kurmacası (“Calaveras County’nin Ünlü Sıçrayan Kurbağası”) Saturday Press’in son sayısında çıktı. (Daktilo kullanan ve editörün çalışabilmesi için yazılarını çift satır aralıklı yazan Mark Twain, Remington marka daktilosu için “Sağa sola mürekkep saçmıyor” diyordu.)
19 KASIM 1911: D.H. Lawrence zatürrie oldu ve öğretmenlikten istifa etti. 1981: Enver Gökçe öldü.
20 KASIM 1752: Thomas Chatterton doğdu.
21 KASIM 1694: Voltaire doğdu.
22 KASIM 1976: Sevgi Soysal öldü.
23 KASIM 1906: Sait Faik doğdu.
24 KASIM 1713: Laurence Sterne (Tristram Sterne, YKY) doğdu. 1870: Diyojen gazetesinin ilk sayısı çıktı.
25 KASIM 1970: Japon yazar Yukio Mişima (d. 1925), “Bereket Denizi” dörtlemesini bitirdikten birkaç saat sonra seppuku (harakiri) yaptı. 26 KASIM 1891: Sexus, Nexus ve Plexus’un yazarı Henry Miller doğdu.
27 KASIM 1819: Mütercim Asım öldü. Bilgin, tarihçi, şair, ama hepsinden önce dilciydi: Arapçadan Kamus’u, Farsçadan Burhan-ı Katı’yı çevirmiş, Tuhfe-i Asım adında Arapça-Türkçe manzum bir sözlük hazırlamıştı. “Mütercim Asım” adıyla tanınması, Kamus ve Burhan çevirilerinde kendi düşüncelerini “Mütercim der ki” diye başlayarak aktardığından olsa gerek.
28 KASIM 1628: John Bunyan (İnanlı’nın Yolculuğu) doğdu. 1757: William Blake doğdu. 1932: Abdullah Cevdet öldü. 1971: Ahmet Emin Yalman’a Devlet Kültür Armağanı verildi. 1995: Aziz Çalışlar öldü.
29 KASIM 1832: Louisa May Alcott doğdu. 1963: Reşit Rahmeti Arat öldü.
30 KASIM 1835: Mark Twain (Samuel Langhorne Clemens) doğdu. 1900: Oscar Wilde, uzun süredir yakınlık duyduğu Katolikliğe girdikten bir gün sonra, geçirdiği bir kulak hastalığının yol açtığı beyin iltihabı sonucu, Paris’te öldü. 1910: Kemal Tahir doğdu.