Aralık Ayı Edebiyat Ajandası
1 ARALIK 1884: Yahya Kemal (Beyatlı) doğdu.1895: Friedrich Engels öldü.1942: Rüştü Onur öldü.1971: Gazeteci Hüseyin Avni Şanda (d. 1902) öldü. Kemal Ahmet’in romanı Sokakta Harp Var’ı yayımlamıştı.
2 ARALIK 1888: “Vatan Şairi” Namık Kemal öldü. Yıllar sonra, Kurtuluş Savaşı’nda cepheye giden bir subay, şairin Bolayır’daki mezarının taşına “Namık Kemal, senin vatanını kurtarmaya gidiyorum” diye yazacaktı. 1943: Güven Turan doğdu. 1994: Orhan Şaik Gökyay öldü. 3 ARALIK 1894: Robert Louis Stevenson öldü. 1932: Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin (Türk Dil Kurumu) ilk başkanı, dilci Samih Rifat öldü. Oktay Rifat’ın babasıydı (mimar, fotoğrafçı ve yazar Samih Rifat’ın da dedesi). 4 ARALIK 1795: Thomas Carlyle doğdu. 1875: Rainer Maria Rilke, Prag’da doğdu. 1945: Sabiha ve Zekeriya Sertel’in sahibi olduğu Tan gazetesi ve matbaası basıldı: “…sokaklarda sürünen kâğıt bobinleri…” (Oktay Akbal) 1967: Fazıl Ahmet Aykaç öldü. 5 ARALIK 1870: Baba Alexandre Dumas öldü. 6 ARALIK 1883: Halil Cibran, Lübnan’ın Beşiri şehrinde doğdu. 1933: ABD’de Yargıç John M. Woolsey, Ulysses’in müstehcen olmadığına karar verdi ve kitap üzerindeki basım yasağını kaldırdı. 1972: Orhan Veli’nin kardeşi, gazeteci ve mizah öyküleri yazarı Adnan Veli Kanık (Mapusane Çeşmesi) öldü. 7 ARALIK 1874: Hüseyin Cahit Yalçın doğdu. 1956: Reşat Nuri Güntekin Londra’da öldü. 1979: Cavit Orhan Tütengil bir suikast sonucu öldürüldü. 1993: Abidin Dino öldü.
8 ARALIK 65 (İÖ): Horatius doğdu. 1859: İngiliz şair Thomas De Quincey (Bir İngiliz Afyonkeşin İtirafları) öldü.
9 ARALIK 1608: İngiliz şair John Milton doğdu. 1916: Adnan Veli Kanık doğdu. 1997: Halkbilimci Aydın Oy öldü.
10 ARALIK 1901: İlk Nobel ödülleri verildi. “Edebiyat Nobel”i -Tevfik Fikret’in sevdiği, şiirlerini çevirdiği, şimdi unutulmuş- Fransız şair Sully Prudhomme’a verildi.
11 ARALIK 1856: Günlerden Perşembe’ydi. Moby Dick yazarı Herman Melville’in gemisi “İstanbul’a üç mil uzaklıkta, belki de daha yakın”, Marmara Denizi’nde demir attı. Fakat Melville, ancak ertesi gün öğleye doğru, yoğun sis kalktıktan sonra, İstanbul’u görebildi. İlk kez geldiği bu şehirde Beyoğlu’ndaki Hotel du Globe’da kaldı. 18 Aralık Perşembe günü Acadia vapuruna binerek İskenderiye’ye doğru yola çıktı; vapur İzmir’e de uğrayacaktı. 1953: Sedat Simavi öldü. Hürriyet gazetesinin kurucusu ve ilk konulu Türk filminin (Pençe) yönetmeniydi. 1975: Nihal Atsız öldü.
12 ARALIK 1821: Gustave Flaubert doğdu. 1916: Cemil Meriç, Antakya’da doğdu. 1935: Kitap kitabının yazarı Necip Asım Yazıksız öldü. 1945: Selim Nüzhet Gerçek öldü. 13 ARALIK 1784: Samuel Johnson öldü. 1797: Heinrich Heine doğdu. 1974: Yakup Kadri Karaosmanoğlu öldü. 1977: Oğuz Atay öldü. 1979: Behçet Necatigil öldü. 14 ARALIK 1971: Gazeteci Nusret Safâ Coşkun öldü. 1976: Gyula Németh öldü. 1977: Oğuz Atay öldü. 15 ARALIK 1815: Emma, Jane Austen’in 40. doğum gününden bir gün önce yayımlandı.
16 ARALIK 1775: Jane Austen doğdu. 1902: İspanyol şair Rafael Alberti, kendi sözleriyle “Cádiz Koyundaki limanlardan biri olan, Guadalete’nin, ya da Unutulmuşluğun NehriÕnin ağzında bulunan Puerto de Santa Maria” kentinde doğdu. 1956: Ercüment Ekrem Talû öldü.
17 ARALIK 1273: Mevlana Celaleddin-i Rumi Konya’da öldü. 18 ARALIK 1967: İsmail Hikmet Ertaylan öldü.
19 ARALIK 1848: Emily Brontë öldü. 1972: Ahmet Emin Yalman öldü. 1988: Niyazi Berkes öldü.
20 ARALIK 1915: Aziz Nesin doğdu. 1957: Kâtip Çelebi”nin 300. ölüm yılı dolayısıyla İstanbul’da bir tören yapıldı ve bir armağan kitap yayımlandı. 1992: Amerikalı şair Denise Levertov, Seattle’daki evinde öldü. Kuşağının en etkili şairleri arasında yer alan Levertov, 74 yaşındaydı.
21 ARALIK 1804: Benjamin Disraeli doğdu. 1840: Namık Kemal doğdu. 1940: Scott Fitzgerald (Muhteşem Gatsby) öldü. 1943: Esat Mahmut Karakurt öldü.
22 ARALIK 1880: George Eliot doğdu. 1981: Hikmet Dizdaroğlu öldü.
23 ARALIK 1931: “Eylül muharriri” Mehmet Rauf öldü. Bir aşk macerasını konu edinen bu psikolojik romandan, benzeri duygusal roman, öykü ve düzyazı şiirlerden kalan zamanda, devrinin porno romanı Bir Zambağın HikâyesiÕni de yazmıştı.
24 ARALIK 1822: Matthew Arnold doğdu. 1867: Tevfik Fikret doğdu. 1961: Tevfik Fikret’in Eyüp mezarlığında bulunan mezarı törenle Aşiyan’a taşındı.
25 ARALIK 1908: Yaşar Nabi Nayır doğdu. 1925: Naim Tirali doğdu.
26 ARALIK 1530: Babur Şah öldü. 1716: Thomas Gray doğdu. 27 ARALIK 1936: İstiklal Marşı’nın şairi Mehmet Akif Ersoy, Mısır’dan döndükten kısa bir süre sonra hastalanarak öldü. “Allah bu millete bir daha İstiklal Marşı yazdırmasın” demişti. 1942: Servet-i Fünun (1936’dan sonra Uyanış) dergisinin sahibi ve yayıncısı Ahmet İhsan Tokgöz öldü.
28 ARALIK 1912: “Hâce-i Evvel” Ahmet Mithat Efendi öldü. 1945: Theodore Dreiser öldü.