Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri: Dinî Değerleri, Geleneğe Duyarlığı ve Metafizik Anlayışı Öne Çıkaran Modern Şiir ve Temsilcileri

Genel Özellikleri

Duyularımızla algılayamadığımız varlıkların sebeplerini ve temellerini araştıran felsefe disiplinine metafizik denir. Gerçeklikle ilgili kesin bilgiye, deneyim ya da akıl yoluyla değil mistik bir tecrübe veya sezgi yoluyla erişilebileceğini savunan öğretiye ise mistisizm denir. Tasavvuf ise Tanrı'nın niteliğini ve evrenin oluşumunu varlık birliği anlayışıyla açıklayan dinî ve felsefi akımdır. Metafizik, mistisizm ve tasavvufun ortak yönü; fiziki evrenin dışında bir varlık alanı olduğunu kabul etmeleridir.

Türk edebiyatında divan ve tekke şairleri tarafından yazılan tasavvufi eserler yüzyıllardır süregelen dinî değerleri, geleneğe duyarlığı ve metafizik anlayışı öne çıkaran bir şiir geleneği oluşturmuştur. Cumhuriyet Dönemi'nde de özellikle Necip Fazıl Kısakürek mistik şiire gerçek anlamda yön veren isimlerden biri olmuştur.

Sezai Karakoç, Asaf Halet Çelebi, İsmet Özel, Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt, Nuri Pakdil gibi isimler Cumhuriyet Dönemi'nde dinî değerleri, geleneğe duyarlılığı ve metafizik anlayışı öne çıkaran sanatçılardır.

Dinî değerleri, geleneğe duyarlığı ve metafizik anlayışı öne çıkaran modern şiirin genel özellikleri şunlardır:

• Kur'an-ı Kerim, hadisler, peygamber kıssaları, mistisizm gibi kaynaklardan yararlanılmıştır.

• Tasavvuf, hayat, ölüm, günah, kaygı, rahmet gibi temalar ön plana çıkmıştır.

• Kapalı ve içe dönük bir anlatımla İslami düşünce birleştirilmiştir.

• İmgeye yaslanan, çok anlamlı okumaya açık bir yapı kurulmuştur.

• Geleneksel şiir ile modern şiirin bir sentezine ulaşmak amaçlanmıştır.

• Genellikle serbest ölçü kullanılmış, az da olsa hece ölçüsüyle de şiir yazılmıştır.

Temsilcileri ve Eserleri

Asaf Halet Çelebi (1907-1958)

• Şiir: He, Lâmelif, Om Mani Padme Hum.

• Araştırma-İnceleme: Mevlâna, Molla Cami, Eşrefoğlu Divanı, Gotama Buddha, Naima, Ömer Hayyam.

Cahit Zarifoğlu (1940-1987)

• Şiir: İşaret Çocukları, Yedi Güzel Adam, Menziller, Korku ve Yakarış.

• Hikâye: İns.

• Roman: Savaş Ritimleri Değirmendir.

• Çocuk Kitabı: Serçekuş, Katıraslan, Ağaçkakanlar, Yürekdede ile Padişah, Küçük Şehzade, Motorlu Kuş, Kuşların Dili.

Erdem Bayazıt (1939-2009)

• Şiir: Sebeb Ey, Risaleler, Gelecek Zaman Risalesi.

• Gezi: İpek Yolundan Afganistan'a.

Ebubekir Eroğlu (1950-2002)

• Şiir: Kuşluk Saatleri, Kayıpların Şarkısı, Yirmidört Şiir, Şahitsiz Vakitler, Berzah, Sınır Taşı, Sesli Harfler, İçkale, Bentler.

• İnceleme: Modern Türk Şiirinin Doğası.

Nuri Pakdil (1934-2019)

• Şiir: Osmanlı Simitçiler Kasidesi.

• Deneme: Batı Notları, Bir Yazarın Notları.

• Oyun: Umut, Korku.

Dinî Değerleri, Geleneğe Duyarlığı ve Metafizik Anlayışı Öne Çıkaran Modern Şiir ve Temsilcileri