Haziran Ayı Edebiyat Ajandası
1 HAZİRAN 1593: Oyun yazarı, şair ve hükümet ajanı Christopher Marlowe (29), Londra dışındaki Deptford köyünde, meyhanede hesap yüzünden çıkan kavgada kendi hançerinin üstüne düşerek ölümcül biçimde yaralandı. 1826: Şair Adile Sultan doğdu. 2 HAZİRAN 1840: Thomas Hardy doğdu. 1943: Jean-Paul Sartre ile Albert Camus, Sartre’ın Les Mouches (Sinekler) oyununun sahneye konuluşunun ilk gecesinde tanıştılar. Bütün görüş ayrılıklarına karşın süren dostlukları, 1952 yılında tamamen bozulacaktı. 1970: Orhan Kemal öldü. 1991: Ahmed Arif öldü. 3 HAZİRAN 1277: Karamanoğlu hükümdarı Mehmed Bey Türkçeyi resmi dil olarak ilan etti. 1924: Kafka öldü. 1963: Nâzım Hikmet öldü. 1975: Öykücü F(ahri) Celalettin (Göktulga) öldü.
4 HAZİRAN 1933: Ahmet Haşim öldü. 5 HAZİRAN 1871: Aktör ve şair Cahit Irgat öldü. Bir de romanı vardı: Geri Dönemezsin. 6 HAZİRAN 1799: Puşkin doğdu. 7 HAZİRAN 1843: Hölderlin öldü. 1970: E. M. Forster 91 yaşında, Coventry’de öldü. 1980: Henry Miller, California’daki evinde, yayıncısının yanında öldü.
8 HAZİRAN 1809: Thomas Paine öldü. François Villon’u İngilizlere tanıtmış, Doğu dillerinden İngilizceye, Binbir Gece Masalları başta olmak üzere, pek çok çeviri yapmıştı. 1987: Şair Cahit Zarifoğlu öldü.
9 HAZİRAN 1870: İngiliz romancı Charles Dickens öldü. 1974: Guatemalalı şair, yazar ve diplomat Miguel Angel Asturias, Madrid’de öldü. Sayın Başkan adlı romanının ülkesinde bir siyasi barometre gibi olduğunu söylemişti: Kitap, her darbe öncesi toplatılıyordu!
10 HAZİRAN 1966: Hamdullah Suphi Tanrıöver öldü. 1984: Romancı ve şair Halide Nusret Zorlutuna öldü. 1988: Üsküplü şair ve çevirmen Necati Zekeriya öldü.
11 HAZİRAN 1572: İngiliz şair ve Shakespeare’den önceki en iyi oyun yazarı Ben Jonson doğdu.
12 HAZİRAN 1929: Anne Frank Almanya’da doğdu. 1942’de, 14. doğum gününde günlüğüne başlayacaktı.
13 HAZİRAN 1987: Cemil Meriç (kendi sözleriyle: “kendi semasında tek yıldız”), İstanbul’da öldü.
14 HAZİRAN 1811: Tom Amcanın Kulübesi’nin yazarı Harriet Beecher Stowe doğdu. 1933: Jerzy Kosinski doğdu.
15 HAZİRAN 1940: Ruhi Su’nun çok az sayıdaki şiirlerinin ilki Varlık dergisinde yayımlandı: “Ninni”. 1961: Peyami Safa öldü.
16 HAZİRAN 1904: İrlandalı yazar James Joyce, Nora Barnacle’ı sevdiğini “anladı”. Daha sonra, romanı Ulysses, Dublin’de bir 16 Haziran günü geçecek ve bu gün dünya edebiyat tarihinde Bloomsday (Bloom Günü) olarak yerini alacaktı.
17 HAZİRAN 1719: Joseph Addison öldü. 1951: Nâzım Hikmet, Boğaz’dan geçen bir Romen gemisine sığınarak Türkiye’den kaçtı. Kaçışına yardım eden genç akrabası Refik Erduran, büyüyünce oyun yazarı ve gazeteci olacaktı.
18 HAZİRAN 1746: Londra’da bir grup kitapçı Samuel Johnson’a bir sözlük ısmarladı. Ücret: 1575 £. 1902: İdeal bir antiütopya olan Erewhon’un yazarı, İngiliz romancı Samuel Butler öldü. 1936: Kıbrıslı şair Taner Baybars Lefkoşa’da doğdu.
19 HAZİRAN 1623: Fransız düşünür Blaise Pascal doğdu. 1973: Halkbilimci Tahir Alangu öldü.
20 HAZİRAN 1527: Hükümdar (Il Principo) yazarı Niccoló Machiavelli öldü. 1989: Şair ve romancı Hasan İzzettin Dinamo öldü. 1997: Şair Cahit Külebi öldü.
21 HAZİRAN 1905: Jean-Paul Sartre Paris’te doğdu. 1980: Ahmet Muhip Dıranas öldü. 22 HAZİRAN 1898: Erich Maria Remarque, Almanya’da doğdu. 23 HAZİRAN 1901: Ahmet Hamdi Tanpınar doğdu.
24 HAZİRAN 1599: Şair Nev’i öldü.
25 HAZİRAN 1995: Heykelci ve gezgin Hasan Safkan öldü. Motosikletle yaptığı uzun gezinin kitabı Kuzey Afrika’dan Portekiz’e, Ordan Eve yeni çıkmıştı.
26 HAZİRAN 1939: Ford Madox Ford, 32’si roman 81 kitap yazdıktan sonra, Fransa’da 66 yaşında öldü. 1982: Yazar Naci Girginsoy öldü. 27 HAZİRAN 1917: Apollinaire’in oyunu Les Mamelles de Tirésias (Teiresias’ın Memeleri) ilk kez oynandı. Apollinaire bir süre önce bir arkadaşına yazdığı mektupta şöyle diyordu: “Her şeyi iyice düşündüm taşındım. Daha önce kullandığım doğaüstücülük (surnaturalisme) yerine gerçeküstücülük’ü (surréalisme) kabul etmek daha iyi olacak. Bu gerçeküstücülük deyimi henüz sözlüklerde yok.” Böylece “Gerçeküstücülük” terimi vaftiz edilmiş oluyordu. 28 HAZİRAN 1567: Külkedisi (Cinderella) doğdu. 1712: Jean-Jacques Rousseau doğdu. 1952: Enis Batur EskişehirÕde doğdu. 1966: Fuat Köprülü öldü. 29 HAZİRAN 1989: Tahsin Saraç öldü. 30 HAZİRAN 1685: John Gay doğdu.