Mayıs Ayı Edebiyat Ajandası

1 MAYIS

1672: Joseph Addison doğdu.

1923: Romancı Joseph Heller (Catch-22 [Madde 22: Levent Denizci; YKY]), New York'un Brooklyn semtinde doğdu.

2 MAYIS 1844: William Beckford öldü. 1945: Fransız yazar Colette, 72 yaşında, Fransa'nın en önemli edebiyat kurumlarından biri olan Académie Goncourt'un ilk kadın üyesi oldu.

3 MAYIS 1228: Mevlana, babası Bahaüddin Veled'le birlikte Belh'ten Konya'ya göç etti. Bütün ömrünü orada geçirecekti. 1469: Hükümdar'ın yazarı, devlet adamı ve siyaset filozofu Niccoló Machiavelli, Floransa'da doğdu. 1810: Lord Byron, Hero ile Leandros efsanesinin erkek kahramanı Leandros gibi, Çanakkale Boğazı'nı yüzerek geçti. Kraliyet Donanması'ndan Teğmen Ekenhead'le yarışan Byron, dört millik mesafeyi bir saat on dakikada aldı. 1845: İngiliz şair Thomas Hood öldü. 1934: F. T. (Feridun Timur), Servet-i Fünun-Uyanış dergisinde Ercümend Behzad (Lav) için "Ercümend Behzad, Nâzım Hikmet'i, arkada bırakan bir merhaledir. Nâzım, bir sınıfın emel ve arzularını terennüm ediyor. Ercümend'se sınıf farkı gözetmeksizin yığınlara hitap ediyor" diye yazdı. 1945: Anne Frank öldü. O kadar çok istediği barışı göremeden. 1963: Boğaziçi'nin mehtaplarının, yalılarının ve geçmiş zaman köşklerinin yazarı, "Türkiye'nin Proust'u" Abdülhak Şinasi Hisar, doğup büyüdüğü İstanbul'da beyin kanamasından öldü. 4 MAYIS 1940: Nora Joyce, kocasına şöyle dedi: "Şey, Jim, kitaplarının hiçbirini okumadım ama bir gün okumam gerekecek, çünkü böyle iyi sattıklarına bakılırsa iyi olmaları lazım." (Kocası James Joyce'tu!) 1948: Norman Mailer'ın ilk romanı The Naked and the Dead (Çıplak ve Ölü) yayımlandı. 5 MAYIS 1813: Sören Kierkegaard doğdu. 1816: 21 yaşındaki şair John Keats'in yayımlanan ilk şiiri "O Solitude" (Ey Issızlık), The Examiner'da çıktı. 1818: Karl Marx, Rheinland'da Trier kentinde doğdu. Birkaç onyıl sonra, dünyanın çehresi tanınamayacak ölçüde değişecekti. 1895: Mahmut Yesari doğdu. 1953: Orhan Burian öldü. 6 MAYIS 1862: Henry David Thoreau öldü. 7 MAYIS 1812: İngiliz şair Robert Browning Güney Londra'da, Camberwell'de doğdu. 1986: Haldun Taner öldü. 8 MAYIS 1737: Edward Gibbon doğdu. 1948: Aydede yeni harflerle yayımlanmaya başladı.

9 MAYIS 1860: Peter Pan'in yazarı J. M. Barrie doğdu.

10 MAYIS 1933: Alman öğrenciler Yahudi (ya da öyle olduğu düşünülen) yazarların yazdığı 25.000 kitabı Berlin Üniversitesi önünde yaktılar. 11 MAYIS 1948: Hamamizade İhsan öldü. Hamsiname'sine özenip benzer bir şey yazmak istediğini söyleyen Kıbrıslı (ya da Merzifonlu) birine "Tabii, siz de bir 'Merkepname' yazabilirsiniz pekâlâ!" demişti. 1952: Sermet Muhtar Alus öldü. 1954: Sait Faik Abasıyanık öldü. 12 MAYIS 1919: Tahsin Nahit öldü. Mîna Urgan'ın babasıydı. 13 MAYIS 1840: Jack'ın (ve Değirmenimden Mektuplar'ın) yazarı Alphonse Daudet doğdu. 1958: Nâzım Hikmet, Paris'te Abidin Dino için bir şiir yazdı: "Abidin Dino'nun 'Yürüyüş' Adlı Tablosu Üzerine Söylenmiştir". 14 MAYIS 1265: Floransa'da yeni doğmuş bir çocuk, San Giovanni Battista Kilisesi'nde Durante Alighieri adıyla vaftiz edildi. Dünyanın "Dante" adıyla tanıyacağı bu çocuk, ilk yapıtı olan Vita Nova (Yeni Hayat: Işıl Saatçıoğlu; YKY) ile edebiyat tarihindeki ilk otobiyografik roman örneğini de verecekti. 1925: D. H. Lawrence'ın "St. Mawr" ve "Prenses" öyküleri birlikte yayımlandı. 15 MAYIS 1871: Arthur Rimbaud, Paul Demany'ye meşhur "Lettre du Voyant"ı (Kâhin'in Mektubu) yazdı: Bu mektupta "Gerçek şair ateşi çalmasını bilendir" diyor, Verlaine ve Baudelaire dışındaki bütün şairlerin üstünü çiziyordu. 1886: Emily Dickinson, Amherst'te nefritten öldü. 21 yıldır evinden dışarı çıkmamıştı.

16 MAYIS 1952: Memduh Şevket Esendal öldü. 1984: Şair, tiyatro oyuncusu ve yönetmen Ercümend Behzat Lav (Bütün Yapıtlar: YKY, 1996), 81 yaşında İstanbul'da öldü. 17 MAYIS 1880: Ziya Paşa öldü. 1957: Nurullah Ataç öldü. 1984: Vasıf Öngören öldü. 18 MAYIS 1898: Faruk Nafiz Çamlıbel İstanbul'da doğdu. 19 MAYIS 1795: Dr. Samuel Johnson'ın ("Sözlük Johnson") biyografi yazarı James Boswell öldü. 1897: Oscar Wilde, 25 Mayıs 1895'ten beri "ahlak dışı yaşam" suçlamasıyla kürek cezası çekmekte olduğu Reading Zindanı'ndan çıktı. Birkaç ay sonra Fransa'da başlayıp Napoli'de bitirdiği The Ballade of Reading Gaol (Reading Zindanı Baladı: Özdemir Asaf), ilk olarak Londra'da 24 Ocak 1898'de 400 adet basıldı. Wilde'ın son yapıtı olan kitapta imza olarak yazarın cezaevindeki sicil numarası bulunuyordu: C. 3. 3. (C bölmesi, üçüncü koğuş, üçüncü hücre). 20 MAYIS 1609: İngiliz yayıncı Thomas Thorpe, Shakespeare'in soneleri için basım izni aldı. 1799: Honoré Balzac, Fransa, Tours'da doğdu. 1819'da, ailesine noter yardımcılığını bırakıp yazar olacağını söyledi. Eski imparatorun bir resminin altına "Napolyon'un kılıçla yaptığını ben kalemle yapacağım" diye yazdı. Sonra, soyadına "de" ekleyip soyluymuş gibi davranmaya başladı. 1845: Robert Browning, Elizabeth Barrett'ı ilk kez ziyaret etti Ğ despot babasının kapattığı yatak odasında! 1878: "Sarıklı İhtilalci", gazeteci Ali Suavi öldü. 1882: Norveçli romancı Sigrid Undset (1928'de Nobel Edebiyat Ödülü), Danimarka, Kalundborg'da doğdu. 1946: W(ystan) H(ugh) Auden ABD yurttaşlığına geçti. 21 MAYIS 1688: Alexander Pope doğdu. 1910: Colette, müzikhol sahnesinde bir deneyimden ve üç evliliğinden ilkinin bitişinden sonra, La Vagabonde'u La Vie Parisienne'de tefrika etmeye başladı. 22 MAYIS 1859: "Sherlock Holmes"un yaratıcısı Sir Arthur Conan Doyle, Edinburgh'da doğdu. 1885: Victor Hugo, Paris'te 83 yaşında öldü. Ölümü üzerine ulusal yas ilan edildi ve Hugo Panthéon'a gömüldü. 1912: Şair Eşref öldü.

23 MAYIS 1891: İsveçli yazar Par (Fabian) Lagerkvist (Cüce, Barabbas, Tanrı Gelini Sibyl), Vaxjö'de doğdu. 1906: Norveçli oyun yazarı Henrik Ibsen öldü. 1912: D. H. Lawrence'ın The Trespasser ("Yoldan Geçen") romanı çıktı. 1943: Öykücü Kenan Hulusi (Koray) öldü. 24 MAYIS 1957: Son Şairler, Son Hattatlar ve Son Sadrazamlar yazarı ve "cihan kaynanası" İbnülemin Mahmut Kemal İnal öldü. 25 MAYIS 1742: Şair Osmanzade Taip öldü. 1803: Amerikalı yazar ve düşünür Ralph Waldo Emerson doğdu. 1895: Cevdet Paşa öldü. 1983: Necip Fazıl Kısakürek öldü. 26 MAYIS 1703: Samuel Pepys öldü. 1905: Necip Fazıl Kısakürek doğdu. 27 MAYIS 1849: Dashiel Hammett (İnce Adam) doğdu. 1912: John Cheever (Yüzücü) doğdu. 1930: John Barth doğdu. 28 MAYIS 1941: Virginia Woolf, kocası Leonard'a dokunaklı bir veda mektubu bıraktıktan sonra, ceplerine taş doldurup Ouse Irmağı'nda intihar etti. 1986: Edip Cansever öldü. Cemal Süreya'ya göre: "Her şeyin fazlası zararlıdır ya / Fazla şiirden öldü Edip Cansever!"

29 MAYIS 1874: Peder Brown detektif öykülerinin yaratıcısı G. K. [Gilbert Keith] Chesterton doğdu. 1880: Tarihçi Oswald Spengler (Batının Çöküşü) doğdu. 30 MAYIS 1744: Alexander Pope öldü. 1956: Öykücü, "bilimkurgu" sözcüğünün mucidi Orhan Duru Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi'nden mezun oldu. 31 MAYIS 1819: Walt Whitman, Long Island'ın West Hills bölgesindeki bir çiftlikte doğdu. 1951: Şair Gültekin Emre Konya'da doğdu.